ورود / ثبت ‌نام

ضدیخ مایعی است که برای جلوگیری از یخ زدن یا جوشیدن بیش از حد مایعات در سیستم‌های خنک‌کننده موتور خودروها و همچنین در سایر کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. یک ترکیب شیمیایی مایع است که عمدتاً بر پایه پلی‌الی مانند اتیلن گلایکول یا پروپیلن گلایکول ساخته می‌شود. ضدیخ در سامانه‌های حرارتی، عمدتاً در مدار خنک‌کاری پیشرانه خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و با آب مخلوط می‌شود تا نقطه انجماد محلول را کاهش داده و نقطه جوش آن را افزایش دهد. هدف اصلی استفاده از ضد یخ، جلوگیری از یخ‌زدگی مایع خنک‌کاری در دمای پایین و ممانعت از جوش آمدن زودهنگام آن در دمای زیاد است. در ضد یخ‌ های صنعتی خودرویی، علاوه بر ماده پایه (مانند اتیلن گلایکول)، مجموعه‌ای از افزودنی‌ها شامل (بازدارنده‌های خوردگی، مواد ضدکف، پایدارکننده‌های اسیدیته، و آنتی‌فومنت‌ها) وجود دارد که هرکدام وظیفه حفاظت اختصاصی را بر عهده دارند.

اجزای اصلی ضدیخ:

▪️اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول: این دو ماده اصلی‌ترین جزء ضدیخ هستند.

• اتیلن گلیکول: رایج‌ترین و ارزان‌ترین نوع این مایع است. نقطه انجماد آب را به شدت کاهش می‌دهد و نقطه جوش آن را افزایش می‌دهد. اما سمی است.
• پروپیلن گلیکول: کمتر سمی است و دوستدار محیط زیست تلقی می‌شود، اما معمولاً گران‌تر است و ممکن است به اندازه اتیلن گلیکول در کاهش نقطه انجماد موثر نباشد (البته فرمولاسیون‌های جدید این مشکل را تا حد زیادی حل کرده‌اند).

▪️آب: معمولاً نسبت آب به ضدیخ‌ 50/50 است، اما بسته به شرایط آب و هوایی و نوع ضد یخ، این نسبت می‌تواند تغییر کند.

▪️مواد افزودنی (Additives): این مواد برای محافظت از اجزای سیستم خنک‌کننده در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و تشکیل رسوب اضافه می‌شوند. این افزودنی‌ها شامل بازدارنده‌های خوردگی، مواد ضد کف، رنگ و… هستند.

ضد یخ به دلیل پتانسیل حل شدن در آب و ماهیت شیمیایی پایدار، توانایی تشکیل مخلوط همگن با آب را دارد و طیف گسترده‌ای از کاربردهای دمایی را پوشش می‌دهد. ضد یخ خوب باید از هرگونه ناخالصی فلزی، املاح معدنی و ترکیبات آلی تخریب کننده که می‌توانند بازده خنک‌کننده و عمر قطعات سامانه را کاهش دهند؛ عاری باشد.

نحوه عملکرد ضدیخ‌:

• کاهش نقطه انجماد: مولکول‌های گلیکول با مولکول‌های آب پیوند هیدروژنی برقرار می‌کنند و از تشکیل بلورهای یخ جلوگیری می‌کنند. این باعث می‌شود مایع در دماهای پایین‌تر از صفر درجه سانتی‌گراد یخ بزند.
• افزایش نقطه جوش: گلیکول‌ها با کاهش فشار بخار آب، نقطه جوش مایع را افزایش می‌دهند. این امر از جوش آمدن موتور در دماهای بالا جلوگیری می‌کند.

ضد یخ‌ همان‌طور که نقطه انجماد را کاهش می‌دهد، نقطه جوش آب را هم افزایش می‌دهد. 

ضد یخ از تخریب شیمیایی و فرسایش قطعات داخلی سیستم خنک‌کننده جلوگیری می‌کند. افزودنی‌های مهارکننده خورندگی (همچون ترکیبات بورات، سیلیکات یا ارگانیک اسیدها) مانعی بین فلزات (آلومینیوم، آهن، مس) و محلول ایجاد می‌نمایند و شیمی سطحی این قطعات را پایدار نگه می‌دارند. 

کاربردهای ضدیخ:

🔻سیستم خنک‌کننده خودرو: اصلی‌ترین کاربرد ضد یخ‌، در سیستم خنک‌کننده موتور خودروها است.

🔻سیستم‌های گرمایشی: در برخی از سیستم‌های گرمایشی (مانند سیستم‌های گرمایش از کف)، از ضد یخ برای جلوگیری از یخ زدن مایع استفاده می‌شود.

🔻صنایع: در برخی از فرآیندهای صنعتی که نیاز به خنک کردن یا گرم کردن مایعات در دماهای پایین یا بالا دارند، از ضدیخ استفاده می‌شود.

🔻سیستم‌های تهویه مطبوع: در برخی از سیستم‌های تهویه مطبوع بزرگ، از ضدیخ برای جلوگیری از یخ زدن کویل‌ها استفاده می‌شود.

🔻سیستم‌های خنک‌کننده تجهیزات الکترونیکی: در برخی از تجهیزات الکترونیکی بزرگ، از ضد یخ برای خنک کردن قطعات استفاده می‌شود.

 مزایای ضدیخ‌:

▪️1- حفاظت دمایی گسترده:

ضدیخ، دامنه قابل توجهی از دماها را پوشش می‌دهد و از یخ زدن آب رادیاتور در سرمای شدید و جوش‌آوردن آن در گرمای بالا جلوگیری می‌کند. این مزیت، شرایط اطمینان‌بخشی برای استفاده از خودروها در اقلیم‌های مختلف جغرافیایی فراهم می‌کند.

▪️2- ممانعت از خوردگی و پوسیدگی:

یکی از اساسی‌ترین معضلات سیستم خنک‌کاری، خوردگی آلیاژهای فلزی داخل موتور و رادیاتور است. وجود بازدارنده‌های خوردگی در ضدیخ، فرایندهای اکسیداسیون و واکنش‌های الکتروشیمیایی مهاجم را سرکوب می‌کند و طول عمر اجزای فلزی را به‌شدت افزایش می‌دهد.

▪️3- پیشگیری از تشکیل رسوب و ته‌نشینی:

مواد معدنی موجود در آب شهری یا غیر استاندارد، عامل اصلی تشکیل رسوب در مجاری خنک‌کننده هستند که به مرور زمان باعث کاهش راندمان انتقال حرارت می‌شوند. ضدیخ با مهار رسوب‌گذاری، ساختار حرارتی را پایدار نگه می‌دارد.

▪️4- حفاظت از پمپ آب و قطعات پلیمری:

بخش قابل توجهی از سامانه گردش آب، از قطعات پلیمری یا لاستیکی ساخته شده است. ضد یخ با فرمولاسیون مناسب، مانع از تورم، شکنندگی یا تخریب این اجزا در تماس بلندمدت با سیال خنک‌کننده می‌شود.

▪️5- صرفه‌جویی اقتصادی بلندمدت:

کاهش هزینه نگهداری، تعمیرات دوره‌ای کمتر، و افزایش راندمان کلی موتور باعث کاهش هزینه‌ عملیاتی در چرخه عمر خودرو خواهد شد.

عمر طولانی‌تر: ضد یخ‌ های OAT و HOAT معمولاً عمر طولانی‌تری دارند و نیاز به تعویض کمتری دارند

انواع ضدیخ‌ بر اساس تکنولوژی:

🔻 ضد یخ‌های معدنی (Inorganic Acid Technology - IAT): این‌ها ضد یخ‌های سنتی هستند که معمولاً بر پایه اتیلن گلیکول با فسفات‌ها و سیلیکات‌ها به عنوان بازدارنده خوردگی ساخته می‌شوند. عمر کوتاه‌تری دارند و باید زود به زود تعویض شوند.

🔻 ضد یخ‌های آلی (Organic Acid Technology - OAT): این نوع ضد یخ‌ها از اسیدهای آلی برای محافظت در برابر خوردگی استفاده می‌کنند و عمر طولانی‌تری دارند. معمولاً رنگ‌های خاصی مانند نارنجی، قرمز یا صورتی دارند.

🔻 ضد یخ‌های هیبریدی (Hybrid Organic Acid Technology - HOAT): این‌ها ترکیبی از هر دو تکنولوژی IAT و OAT هستند و معمولاً از سیلیکات‌ها یا فسفات‌ها به همراه اسیدهای آلی استفاده می‌کنند. رنگ‌های آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد.

نکات مهم:

• رنگ ضدیخ‌: رنگ ضد یخ‌ معمولاً نشان‌دهنده نوع و برند آن است و نباید به آن اکتفا کرد. همیشه دستورالعمل سازنده خودرو را در مورد نوع و نسبت ضدیخ مورد نیاز دنبال کنید.
• مخلوط نکردن: از مخلوط کردن مدل های متفاوت ضدیخ (به خصوص IAT با OAT) پرهیز کنید، زیرا می‌تواند باعث به وجود امدن رسوب و کاهش کارایی سیستم شود.
• زمان تعویض: ضدیخ‌ها به مرور زمان خاصیت خود را از دست می‌دهند. طبق توصیه سازنده خودرو، آن را به موقع تعویض کنید.