ورود / ثبت ‌نام

مکمل و نشت‌گیر خودرو چیست؟

در صنایع خودرویی، (مکمل) و (نشت‌گیر) دو دسته افزودنی تخصصی هستند که برای بهبود عملکرد و افزایش سلامت سیستم‌های مختلف خودرو به کار می‌روند. مکمل‌ها، ترکیبات شیمیایی‌اند که با هدف ارتقای عملکرد، کاهش سایش، یا افزایش کارایی موتوری و سامانه‌های مرتبط اضافه می‌شوند. در مقابل، نشت‌گیرها حاوی عوامل فعال و ترکیباتی هستند که وظیفه‌شان ترمیم نشتی‌ها و جلوگیری از خروج سوخت یا مایعات از محل‌های آسیب‌دیده است. تولید این محصولات اغلب بر اساس فناوری‌های پیچیده شیمیایی و شناخت عمیق رفتار مواد مصرفی در شرایط دمایی و شیمیایی متغیر صورت می‌گیرد.

مکمل‌ها و نشت‌گیرهای داخل باک چیستند؟

در حوزه سیستم سوخت‌رسانی، مکمل‌ها و نشت‌گیرهایی وجود دارند که مستقیماً به باک یا مخزن سوخت افزوده می‌شوند تا عملکرد مجموعه سوخت‌رسانی، انژکتور، پمپ و حتی خود محفظه باک را بهبود بخشند یا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند. مکمل‌های داخل باک معمولا جهت پاک‌سازی سیستم سوخت‌رسان، بهبود کیفیت احتراق، جلوگیری از ته‌نشینی رسوبات، کاهش زنگ‌زدگی و خوردگی باک و خطوط سوخت استفاده می‌شوند. نشت‌گیرهای باکی نیز معمولاً به صورت محلول عرضه می‌شوند و به نوعی طراحی شده‌اند که در صورت بروز نشتی‌های جزیی در خود باک یا نقاط اتصال، با واکنش شیمیایی یا فیزیکی، محل نشتی را پوشانده و از اتلاف سوخت جلوگیری می‌کنند.

انواع مکمل‌ها و نشت‌گیرهای داخل باکی

1- پاک‌کننده‌های سیستم سوخت (Fuel System Cleaners):

این گروه از مکمل‌ها وظیفه زدودن رسوبات کربنی، آلودگی‌ها و بقایای سوخت غیراستاندارد از سطوح داخلی باک، لوله‌ها، انژکتور و سوپاپ‌ها را برعهده دارند. استفاده مستمر از پاک‌کننده‌های استاندارد می‌تواند بهره‌وری مصرف سوخت و قدرت موتور را افزایش دهد و مانع از افت عملکرد موتور در اثر مشکلات سوخت‌رسانی گردد. ترکیبات رایج آن شامل حلال‌های آلی و مواد چربی‌زداست که خاصیت انحلال بالایی دارند.

2- انژکتورشوی 

انژکتورشوی یک افزودنی شیمیایی است که کارکرد اصلی آن پاک‌سازی سیستم پاشش سوخت خودرو (Injection System) به ویژه نازل‌ها، ریل سوخت و سوپاپ‌های ورودی است. انژکتورها به عنوان اجزای کلیدی در مهندسی احتراق داخلی، وظیفه پاشش دقیق و همگن سوخت با میزان و فشار مشخص را دارند. هرگونه آلودگی، لجن، رسوبات کربنی یا گوگردی ناشی از سوخت غیراستاندارد یا کیفیت پایین می‌تواند باعث اختلال در الگوی پاشش و کاهش بازده حرارتی موتور گردد.

انژکتورشوی‌های جدید اغلب حاوی ترکیباتی مانند پلی‌اترآمین (PEA)، پلی‌ایزوپروپن‌آمین (PIPA)، حلال‌های قوی و دترجنت‌های اختصاصی هستند که با ورود به باک و پیمایش مسیر تا محفظه انفجار، هرگونه انباشت مواد اضافی را شل و در نهایت دفع می‌کنند. اثر شاخص این محصولات، بهبود مصرف سوخت، برگشتن قدرت اولیه، کاهش لرزش سرد، رفع مشکل دور آرام و جلوگیری از عیوب تصادفی موتور است.

3- تثبیت‌کننده‌های سوخت (Fuel Stabilizers):

در شرایطی که خودرو برای مدت طولانی حرکت نمی‌کند یا سوخت برای بازه زمانی زیادی در باک باقی می‌ماند، ترکیبات سوخت ممکن است دچار اکسیداسیون شده و خصوصیات شیمیایی خود را از دست دهند. تثبیت‌کننده‌های سوخت با افزودن آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد پایدارکننده، از تجزیه سوخت جلوگیری کرده، مانع از تشکیل لجن، رسوب و انسداد مسیر سوخت می‌شوند.

4- کاتالیزورشوی

کاتالیزورشوی نوع خاصی از مکمل‌هایی است که طیف عملکردی آن فراتر از پاک‌سازی مسیر سوخت است و مستقیماً روی حذف رسوبات و آلاینده‌های تجمع‌یافته روی بدنه داخلی مبدل کاتالیستی (Catalytic Converter) تمرکز دارد. در اثر نفوذ روغن، سوخت غیراستاندارد، کارکرد ناقص موتور یا حتی استفاده از برخی مکمل‌های غیراصل، رسوبات سولفاتی، دوده و مواد پلیمری روی سطح کاتالیست نشسته و خاصیت تصفیه را به شدت کاهش می‌دهند. فرآیند پاک‌سازی اغلب از باک سوخت آغاز شده و پس از طی سیستم سوخت‌رسان و مسیر احتراق، گازهای دفعی با عامل فعال کاتالیزورشوی تلفیق و رسوبات چسبیده به فیلتر کاتالیستی را در دمای عملیاتی حذف می‌کند.

5- مکمل سوخت

مکمل سوخت یک دسته گسترده‌تری از افزودنی‌های قابل تزریق به باک است که هدف عمومی آن اصلاح و بهبود کیفیت سوخت واردشده جهت ارتقای کلی راندمان موتور و حفاظت از اجزای سیستم سوخت‌رسان است.

6- کاهنده‌های رطوبت (Water Removers):

رطوبت موجود در سوخت و به ویژه بخار آب جمع‌شده در باک (خصوصاً در مناطق مرطوب یا فصول سرد) یکی از عوامل اصلی خوردگی، زنگ‌زدگی و آلودگی انژکتورهاست. مکمل‌های کاهنده رطوبت با جذب یا امولسیون کردن مولکول‌های آب و انتقال آن‌ها به سیلندرها جهت احتراق، مانع رسوب‌دهی و آسیب به اجزای سیستم سوخت‌رسان می‌شوند.

7- مکمل‌های افزاینده عدد اکتان (Octane Boosters):

این دست مکمل‌ها معمولاً برای بهبود عملکرد موتورهای با نسبت تراکم بالا یا خودروهایی که طی فرآیند تیونینگ نیازمند سوخت با عدد اکتان بالاتر هستند، کاربرد دارند. تزریق این مکمل‌ها در باک باعث بهبود خاصیت ضد کوبش سوخت و افزایش پایداری احتراق می‌شود. ترکیبات پایه شامل مشتقات اکسیژنه، هیدروکربن‌های خاص و ترکیبات فلزی بدون آلودگی است.

8- نشت‌گیرهای باک سوخت (Fuel Tank Sealants):

این محصولات، محلول‌هایی هستند که در اثر تماس با اکسیژن یا نشتی‌های کوچک بر سطح داخلی یا خارجی باک، به سرعت سفت شده و محل نشتی را می‌بندند. کارکرد آن‌ها معمولاً مبتنی بر پلیمرهای اکتیو یا ذرات ریز و مواد پلیمریزاسیون شونده است. نکته مهم این است که نشت‌گیرهای باکی فقط برای نشتی‌های محدود و غیرسازه‌ای کارآمد هستند و در صورت وجود آسیب‌های عمیق یا خوردگی گسترده، باید از اقدامات مکانیکی استفاده شود.

9- مکمل‌های پیشگیری از زنگ‌زدگی (Anti-Rust Additives):

افزودنی‌هایی که با تشکیل لایه محافظتی روی سطوح فلزی در تماس با سوخت، از اکسیداسیون و زنگ‌زدگی بدنه داخلی باک و خطوط سوخت جلوگیری می‌کنند. چنین مکمل‌هایی معمولاً در مناطق مرطوب یا برای خودروهایی که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اولویت دارند.

استفاده از کاتالیزورشوی تنها باید زمانی انجام شود که کاتالیست هنوز ساختار سلولی‌اش را حفظ کرده و تخریب فیزیکی رخ نداده باشد. اگر پایه‌های سرامیکی آسیب دیده باشند، هیچ افزودنی شیمیایی قادر به احیای کامل کارکرد کاتالیست نخواهد بود و نیاز به تعویض قطعه است.

استفاده هدفمند و هوشمندانه از مکمل‌ها و نشت‌گیرهای داخل باک، می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات رایج سیستم سوخت‌رسان پیشگیری کند و عمر بهینه خودرو را افزایش دهد. اما انتخاب صحیح باید بر پایه شناخت نوع آسیب یا نقص باشد و محصولات باید حتماً استاندارد و متناسب با نوع خودرو انتخاب شوند. رعایت دستورالعمل‌های سازنده، بررسی عوارض احتمالی برای انواع سوخت و اجزاء داخلی باک، و خودداری از مصرف محصولات غیرمعتبر، از اصول بنیادین در استفاده از این افزودنی‌های تخصصی است.